vào đội cảm tử. Ở những địa phương khác, các đội tự vệ cũng được thành lập. Vũ
khí của các đội viên tự vệ chủ yếu là gây gộc, giáo mác, liềm, hái, búa, kìm...
Ngày 30-8-1930, các đội tự vệ đỏ huyện Nam Đàn cùng 3.000 nông dân
tuần hành vạch trần tội ác và trừng trị bọn tay sai gian ác, phá các trạm “kiểm soát
cộng sản”, bắt một số lý trưởng có nhiều nợ máu với nhân dân, phá nhà lao giải
thoát cho những người đang bị giam giữ, đốt các loại giấy tờ, sổ sách, bắt viên tri
huyện ký nhận vào bản yêu sách của nhân dân. Phát huy thắng lợi, tự vệ và quần
chúng kéo về các làng, xã trừng trị bọn hào lý, làm chủ thôn xã.
Đêm 31-8-1930, các đội tự vệ đỏ huyện Thanh Chương vào các làng bắt giữ
bọn hào lý, mật thám, phản động; tổ chức canh các các ngả đường, phá phà Rộ,
bến phà nối liền huyện đường Thanh Chương với vùng hữu ngạn sông Lam; tiếp
đó là phá Rào gang nằm trên đường hàng tỉnh số 4 (Thanh Chương-Vinh) và một
số cầu quan trọng trên đường số 4 đi Đô Lương. Các đội tự vệ đỏ dẫn đầu các đoàn
biểu tình của hơn 2 vạn nông dân huyện Thanh Chương giương cao cờ đỏ búa liềm
và khẩu hiệu đấu tranh, xông thẳng vào huyện đường phá cửa nhà lao giải thoát
những người bị giam giữ, đốt huyện đường, phá cửa hàng đại lý rượu Phông-ten
của tư bản Pháp ở chợ Rộ và nhà tri huyện và truy kích hắn cùng binh lính chạy
trốn về Thanh Quả, đồng thời bao vây, buộc một toán lính vừa từ Vinh kéo đến
ứng cứu phải rút lui.
Mặc dù cả nước chưa có tình thế cách mạng, Trung ương Đảng, Xứ ủy
Trung kỳ, cũng như các Tỉnh ủy Nghệ An, Hà Tĩnh và các huyện ủy chưa chủ
trương giành chính quyền, nhưng các chi bộ Đảng và Ban chấp hành Nông hội đỏ
ở các làng xã đã đứng ra đảm nhận chức năng của một chính quyền cách mạng
theo kiểu chính quyền Xô-viết (ở nước Nga) mà họ mới tiếp thu được qua sách báo
tuyên truyền của Đảng. Chính quyền Xô-viết đầu tiên ở Nghệ-Tĩnh đã ra đời tại
ngôi đình xã Võ Liệt, huyện Thanh Chương. Với chính quyền Xô-viết lần lượt
được thành lập ở nhiều vùng nông thôn Nghệ-Tĩnh, phong trào cách mạng do Đảng
bộ địa phương phát động, tổ chức và lãnh đạo đã phát triển ngày càng mạnh mẽ,
trở thành đỉnh cao của phong trào cả nước.
Đối phó với cao trào cách mạng của nhân dẫn ta, thực dân Pháp huy động
lực lượng lớn, mở chiến dịch “Khủng bố trắng” trên cả nước, trọng tâm là đàn áp
phong trào cách mạng ở Nghệ-Tĩnh
Trước tình hình đó, Trung ương Đảng phân tích việc bạo động giành chính
quyền của một số địa phương Nghệ-Tĩnh chưa phù hợp với phong trào chung toàn
